Hoe metformine op de hersenen werkt
Metformine wordt van oudsher gebruikt om de bloedglucose te verlagen door de glucoseproductie in de lever te remmen. Er is ook eerder bewijs dat het via de darm werkt. De nieuwe studie suggereert echter dat metformine rechtstreeks op de hersenen kan inwerken. De studie, gepubliceerd in Science Advances en uitgevoerd in 2025, laat zien dat metformine de hersenstructuur ventromediale hypothalamus (VMH) beïnvloedt door het eiwit Rap1 uit te schakelen.
In proeven met muizen zagen de onderzoekers dat metformine naar de VMH reist en daar Rap1 effectief ‘uitzet’. Muizen die genetisch zo gemodificeerd waren dat ze Rap1 niet hadden, reageerden niet op metformine bij diabetesachtige aandoeningen, terwijl andere medicijnen wél effect hadden. Dat toont aan dat metformine via een uniek hersenmechanisme werkt waarbij SF1-neuronen in de VMH worden geactiveerd (SF1-neuronen zijn specifieke cellen in die regio van de hypothalamus).
Wat de vondst betekent
Dat de hersenen een sleutelrol spelen in de werking van metformine brengt nieuwe mogelijkheden met zich mee voor gerichtere behandelingen. De betrokkenheid van SF1-neuronen kan bijvoorbeeld leiden tot therapieën die specifiek die neuronen sturen. Er is verder onderzoek bij mensen nodig om deze resultaten te bevestigen.
Onderzoeker Makoto Fukuda zegt: “Het is algemeen aanvaard dat metformine de bloedglucose primair verlaagt door de glucoseproductie in de lever te verminderen. Deze ontdekking verandert hoe we denken over metformine. Het werkt niet alleen in de lever of de darm, het werkt ook in de hersenen.”
Naast de bewezen veiligheid, de langdurige werking en de relatieve betaalbaarheid van metformine, blijkt dat de hersenen reageren op veel lagere concentraties van metformine vergeleken met lever en darmen. Dat opent de deur om de effecten van metformine juist te versterken en het voor andere gezondheidsdoelen breder inzetbaar te maken.
Vervolgonderzoek en kansen
Het vooruitzicht dat metformine niet alleen type 2-diabetes kan behandelen maar mogelijk ook hersenveroudering kan vertragen en levensduur kan verlengen, stimuleert vervolgonderzoek. Onderzoekers verwachten dat menselijke studies nodig zijn om deze effecten te bevestigen. Zo’n bevestiging zou kunnen leiden tot een bredere toepassing van metformine of tot versterkte vormen van het medicijn.
De wetenschappelijke gemeenschap erkent dat de hersenen een belangrijke regulator zijn van het glucosemetabolisme van het lichaam. Deze studie onderstreept die rol en pleit voor een bredere blik op hoe metformine en vergelijkbare middelen toegediend en verbeterd kunnen worden voor maximale werkzaamheid.
De bevindingen benadrukken de noodzaak van voortgezet onderzoek naar de bijzondere rol van de hersenen bij ziektes en behandelingen, en bieden nieuwe kansen voor innovatie in de farmaceutische sector. De recente stap in het metformine-onderzoek geeft hoop op behandelingen die verder gaan dan traditionele aanpakken.
